2009 წლის ოქტომბერში რომის პაპმა საჯაროდ მხარი დაუჭირა კავკასიელი ახალგაზრდებისა და აკადემიის წარმომადგენელთა 14 პუნქტიან მიმართვას, რომელიც ფრანჩესკო ასიზელის ტაძარში, რონდინეში მიიღეს 2009 წლის მაისის საერთაშორისო კონფერენციაზე და რომელზედაც მრავალი სხვადასხვა ქვეყნის ექსპერტი და პოლიტიკოსიც მუშაობდა. დავით ჭუმბურიძის, გიგა კაჭარავას, ხატია ბენიძის, კან ტანიას, ალან ვოუბას, ჩერმენ კელეხსაევის და ბევრი მათი მეგობრის მიერ არეცოს მშვიდობის ციტადელში წამოწყებულმა პროცესმა საკმაოდ ლოგიკური გაგრძელება ჰპოვა. რომის პაპი მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი რელიგიური დენომინაციის ლიდერია და სახელმწიფოს მეთაურიცაა. მასთან ერთად ამ პროცესს ორგანიზებას უწევდა იტალიის საგარეო საქმეთა სამინისტრო და ფრანკო ვაკარის მიერ დაარსებული ”მშვიდობის ციტადელი”.
პირველი რიგში უნდა ითქვას რომ რონდინეს პროცესს საფუძვლად დაედო არა მხოლოდ ახალგაზრდების მეტად გულწრფელი სურვილი რომ გამოსავალი მოეძებნათ ამ მეტად რთული მდგომარეობიდან, არამედ საერთაშორისო საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილის სურვილიც რომ კავკასიის საშინელი ტემპებით მილიტარიზაცია პუტინისა და სააკაშვილის რეჟიმების მიერ შეწყდეს. სწორედ ამ ფაქტისა გამო, მოწვეულ იქნა ეს კონფერენცია, სადაც იტალიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს და სენატის წარმომადგენლებიც აქტიურად მონაწილეობდნენ. მათ გარდა იყვნენ სტუმრები ამერიკის შეერთებული შტატებიდან, ევროკავშირიდან, რუსეთიდან და პრაქტიკულად ყველა კავკასიური ქვეყნიდან თუ ავტონომიური რეგიონიდან ჩრდილო კავკასიის რეგიონების ჩათვლით.
კონფერენციაზე ყველაზე დიდი ვნებათა ღელვა გამოიწვია რაღა თქმა უნდა ქართულ და რუსულ მხარეებს შორის აზრთა სხვადასხვაობამ ”ძალის არგამოყენებაზე” და ”განიარაღებაზე”. თუკი რუსეთის ყოფილი ელჩი საქართველოში და მისი ზოგიერთი ავტონომიის წარმომადგენელი მხარს უჭერდა რუსეთის მთავრობის მიერ არაერთხელ გაცხადებულ ‘ძალის არგამოყენების” პრინციპს, ქართული მხარე მხარს თავიდანვე უჭერდა ‘განიარაღებას”. ყველაზე საინტერესო კი ის ფაქტი იყო, რომ განიარაღების ინიციატივას მხარი დაუჭირეს არა მხოლოდ ქართველებმა, არამედ აფხაზების, სომხების, და თვით ჩერქეზების ზოგიერთმა წარმომადგენლებმაც კი. წინააღმდეგი მხოლოდ რუსეთის ელჩი და მისი რამოდენიმე არცთუ დემოკრატიული რეგიონის წარმომადგენელი იყო. თუმცა აქ ყველაფერი გადაწყვიტა საერთაშორისო მონაწილეთა პოზიციამ. როგორც ამერიკის, ასევე ევროკავშირის თითქმის ყველა წარმომადგენელმა განიარაღების ვარიანტს დაუჭირა მხარი. და საბოლოო დოკუმენტიც, რომელიც ვუდრო უილსონის 14 მშვიდობის პუნქტის ანალოგად შეიქმნა, მიღებულ იქნა სწორედ იმ ვარიანტით, რომელსაც ქართველებმა და აფხაზებმა ერთობლივად დაუჭირეს მხარი. კან ტანიას და დავით ჭუმბურიძის დუეტმა მეგობრებთან ერთად ეს წინადადება გაიტანა, მართლაც მეტად რთულ მდგომარეობაში.
საბოლოოდ ფლორენციის ”პალაცე ვეკიო”-ში მხარეებმა საბოლოო ვარიანტს მოაწერეს ხელი. სახალხო დიპლომატიამ შესძლო იმის გაკეთება, რასაც პუტინისა და სააკაშვილის მთავრობის წევრები ამდენი ხნის განმავლობაში ვერ აკეთებენ. რონდინეს 14 პუნქტის ქართული თარგმანი ზუსტად ასე გამოიყურება.
1. საზოგადოებრივი აზრის მხარდაჭერა კავკასიასა და მსოფლიოში, რომლებიც უბიძგებს მთავრობებს კონფლიქტში ჩართულ მხარეთაშორის მოლაპარაკებათა მუდმივმოქმედი მაგიდის შექმნისაკენ, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და სოციალურ სფეროში არსებული წინააღმდეგობების მშვიდობიანი გადაწყვეტის გზების გამოსამუშავებლად.
2. კავკასიის რეგიონში კონფლიქტში ჩართული თითოეული მხარისათვის მოწოდება, ნებისმიერი უთანხმოების მოლაპარაკებათა მაგიდაზე გადატანისაკენ, რათა არსებობდეს ძალის გამოყენების გარეშე კონფლიქტების გადაწყვეტის საშუალება.
3. ხელსაყრელი პირობების შექმნა, იმისთვის, რომ მოლაპარაკებათა მუდმივმოქმედი მაგიდა გარდაიქმნეს ადგილად, სადაც შესაძლებელი იქნება ყველა ძალისხმევის გაერთიანება, ჰუმანიტარული, კულტურული, ეკონომიკური და პოლიტიკური ზრდისა და განვითარებისათვის, რეგიონის ეტაპობრივი და კოორდინირებული განიარაღების იმედით.
4. რეგიონის კონფლიქტებში დაზარალებულებისათვის სოციალური სტატუსისა და უფლებების აღდგენა, დაბრუნების უფლების გათვალისწინებით ყველასათვის, ვინც ომის შედეგად იძულებული იყო დაეტოვებინა საკუთარი სახლი, ყველა მხარისათვის უსაფრთხოების გარანტიით, დიალოგისა და სხვა ნებისმიერი მშვიდობიანი საშუალებით.
5. პირობების შექმნა, რომლებიც კავკასიის სხვადასხვა ტერიტორიის საწარმოთაშორის გაამარტივებენ თანამშრომლობას და საფუძველს ჩაუყრიან ერთიანი კავკასიური ეკონომიკური სივრცის შექმნას, რომელიც ხელს შეუწყობს ეკონომიკურ ინტეგრაციასა და ადამიანების, კაპიტალის, ნაწარმისა და მომსახურეობების თავისუფალ გადაადგილებას, ამავდროულად ბუნებრივი გარემოს დაცვის გარანტიით.
6. რეგიონში საერთაშორისო პირველ რიგში ევროპული კომპანიების შემოსვლის პირობების გამარტივება, რომლებსაც სურთ თავისი წვლილი შეიტანონ კავკასიური ეკონომიკის განვითარებაში, ასევე შემუშავება ფინანსური სტიმულების გეგმისა, რომელიც რეგიონის ეკონომიკური და სოციალური განვითარებისაკენ იქნება მიმართული.
7. საერთო პროექტების განვითარება მეცნიერების, განათლებისა და კულტურის სფეროში, დიალოგისა და ტოლერანტობის მხარდასაჭერად, რომელიც საჭიროა სირთულეებისა და არასწორი აზრის გადასალახავად, რაც ერთმანეთის კარგად არცოდნაზეა დამყარებული.
8. საერთო კულტურათაშორისი პროექტების მხარდაჭერა, რომლებიც მოიცავენ ენებისა და საზაფხულო, ადგილობრივ და საერთაშორისო სკოლებსა და ბანაკებს, რომლებსაც ექნებათ შეთანხმებული პროგრამები, რომლებიც სხვადასხვა ერის წარმომადგენლებს მისცემს ერთმანეთის გაცნობის, კულტურებისა და ენების განსხვავებულობის აღქმისა და ამავდროულად შენარჩუნების საშუალებას.
9. საუნივერსიტეტო ინიციატივების მხარდაჭერა, როგორც რეგიონის შიგნით მასწავლებლებისა და სტუდენტების გაცვლითი პროგრამების ორგანიზებისათვის, ასევე კავკასიელ სტუდენტთა გასაგზავნად საზღვარგარეთის უნივერსიტეტებში, და საუნივერსიტეტო კურსებისა და კვლევითი პროექტების შესაქმნელად მშვიდობისა და კონფლიქტების გადაწყვეტის თემაზე.
10. პლურალისტური, მრავალ ენობრვი და რეგიონთაშორისი ხასიათის ტელე-რადიო არხებისა და სხვა მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების დაფინანსება და მხარდაჭერა.
11. გაერთიანების ერთერთ საშუალებად, საერთაშორისო სპორტული ღონისძიებების ორგანიზება, ხმელთაშუაზღვის თამაშების მოდელით.
12. კულტურული ინიციატივებისა და ფესტივალების ”კავკასიის დღეები”-ს ჩატარება (კინომატოგრაფიის, თეატრის, ფოლკლორის, ხელოვნების, ლიტერატურის, ეთნოგრაფიის, არქეოლოგიის), რომლებიც ხელს შეუწყობენ გაცნობასა და ხაზს გაუსვამენ რეგიონის საერთო კულტურულ ფონდს, ყოველი ხალხის თავისებურებების პატივისცემით.
13. რონდინეს სტუდენტთა გამოცდილება დაედოს საფუძვლად კავკასიაში არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელის მოღვაწეობას, რომელიც შესაძლებელს გახდის რეგიონის ყველა ხალხთა ერთიანი ახალგაზრდული ფორუმის ჩამოყალიბებას. რის ერთერთ ხელსაწყოდ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ინტერნეტ საიტი, რომელიც გაამარტივებს რეგიონის სხვადასხვა ენაზე ინფორმაციის გაცვლას და უზრუნველყოფს პრობლემების შესახებ ობიექტური და დამოუკიდებელი ინფორმაციის ხელმისაწვდომობას.
14. რელიგიათაშორის დიალოგის განვითარების მხარდაჭერა საერთო მშვიდობისა და ძმობისათვის.
სამწუხაროდ ამ ფაქტს ქართულმა და რუსულმა მედიამ პარქტიკულად სრული იგნორირება გაუწიეს. თუმცა ამ დეკლარაციას მხარი დაუჭირა ბევრმა უცხოელმა დიპლომატმაც და იტალიის სენატმაც. ამ გეგმას ვაშინგტონშიც სერიოზულად იხილავენ. 2009 წლის მაისში ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტში გამართულ კონფერენციაზე, რომელსაც სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენლებიც ესწრებოდნენ, საკმაო ყურადღება დაეთმო რონდინეს გამოცდილებას. ალექს ვან ოსმა, ქრისტოფერ მიტჩელმა, უოლეს უორფილდმა და ელჩმა ჯონ მაკდონალდმა მეტად საინტერესო მოხსენებები წარმოადგინეს ამ თემაზე ‘მშვიდობის ზონების” კონტექსტში, ისევე როგორც სხვა გამომსვლელებმა. ევროპელებიც და ამერიკელებიც ცდილობენ რომ ხელი შეუწყონ კავკასიაში მოვლენების მშვიდობიან განვითარებას. Pპრაქტიკულად ყველას ესმის რომ ეს არის უალტერნატივო გზა, რუსეთისთვის და საქართველოსათვის.
ამ შემთხვევაში ლაპარაკი არ არის მხოლოდ განყენებულ და რომანტიულ მიდგომაზე მშვიდობის პროცესების მიმართ. აქ ლაპარაკია მრავალმხრივი დიპლომატიის მექანიზმებზე რომ კავკასია იქცეს მშვიდობიან ზონად, სადაც ადგილი არ ექნება შეიარაღებულ შეტაკებებს. შეერთებული შტატების ახალი ადმინისტრაცია უფრო ჯანმრთელად უყურებს რეგიონში მიმდინარე მოველენებს და ცდილობს რომ საკუთარი მოკავშირეების ინტერესები ნაკლებად მილიტარისტული გზებით დაიცვას. ბუშის პოლიტიკა, რომელიც სააკაშვილის სამხედრო დახმარებას ითვალისწინებდა უფრო ზომიერმა და სამოაქალაქო საზოადოების დახმარების პოლიტიკამ შეცვალა. ვაშინგტონში ბევრი ეჭვს გამოთქვამს რომ საქართველოს სამხედრო დახმარება დიდხანს გაგრძელდება. სამაგიეროდ იმატებს დახმარება დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების მოსაძლიერებლად. ევროკავშირი კი ბუშის პრეზიდენტობის პერიოდშიაც ამ პოლიტიკის მომხრე იყო.
რეალურად, სახალხო დიპლომატიისა და დიალოგის გზა ერთადერთი გზაა ამ მეტად რთული სიტუაციიდან გამოსვლისა. აქ საჭიროა ფიქრი სწორედ ისეთ დიპლომატიაზე, როგორიც ქართველმა ახალგაზრდებმა თავის აფხაზ და ოს მეგობრებთან ერთად აწარმოეს რონდინეს კონფერენციაზე. სწორედ ამ პრინციპული და სწორი დიპლომატიის დადებითი შეფასება იყო რომის პაპის მიერ ამ პროცესის მხარდაჭერა. საერთაშორისო პოლიტიკის დარგში ექსპერტები უკვე დიდი ხანია თანხმდებიან რომ დიალოგის და მშვიდობიანი მოლაპარაკებების გზას ალტერნატივა არ აქვს. ახლანდელი ადმინისტრაციის ერთ-ერთი მაღალჩინოსანის განცხადებით ამაში ახლა საჭიროა ორი ადამიანის დარწმუნება: პუტინისა და სააკაშვილის. ეს ორი ადამიანი ჯერ კიდევ ცივი ომის ღირებულებებით ცხოვრობს და არ წარმოუდგენიათ ცხოვრება სამხედრო-პოლიციური რეჟიმების გარეშე და ორივე მათგანთან საუბარი ძალიან უჭირთ საერთაშორისო დიპლომატებს. ბოლო წლის განმავლობაში პუტინსა და სააკაშვილს ცოტა სხვა სახელმწიფოს წარმომადგენელი თუ ხვდება. ამის მთავარი მიზეზი კი მათი შეუვალობაა მშვიდობის საკითხში. საუბედუროდ ეს ორი ადამიანია ყველაზე მეტად წინააღმდეგია სახალხო დიპლომატიის.
მე დავამატებდი რომ სააკაშვილთან და პუტინთან ერთად სამშვიდობო პროცესების მოწინააღმდეგე არანაკლებ სერიოზული მესამე პიროვნებაა - ეს გახლავთ თეა თუთბერიძე. ქართული ეკლესიის წინამძღოლს არ აპატია სამშვიდობო ინიციატივა და ლამისაა პატრიარქის დაჭერა მოითხოვა. ახლა კი მისი რისხვა რომის პაპზეც გადავიდა. მისი ფეისბუკის გვერდზე და შინაგან საქმეთა სამინისტროს თბილისის ინტერნეტ ფორუმზე სასწრაფოდ გამოჩნდა პაპის შეურაცხმყოფელი ვიდეოებიც. თავს უფლებას მივცემ ვივარაუდო, რომ მისი რისხვის შემდეგი ობიექტი ტიბეტის თეოკრატიული სახელმწიფოს ლიდერი დალაი ლამა იქნება. ისიც ხომ მშვიდობის მომხრეა და ამ დარგში რამოდენიმე სერიოზული პრემიის ლაურეატიც არის.
ხუმრობა იქით იყოს და ამდენი ტრაგედიისა და იმედგაცრიების შემდეგ ნამდვილად სასიხარულოა რომ ასეთი ახალგაზრდები გვყავს, რომლებიც სამხედრო-პოლიციური რეჟიმის პროპაგანდას და მის დოგმებს არ ემორჩილებიან და ნამდვილ განათლებასაც იღებენ, რომელიც არ არის სამხედრო-პოლიციური, და ისეთ საქმეებსაც აკეთებენ, რომ რომის პაპიც კი მხარს უჭერს.
პირველი რიგში უნდა ითქვას რომ რონდინეს პროცესს საფუძვლად დაედო არა მხოლოდ ახალგაზრდების მეტად გულწრფელი სურვილი რომ გამოსავალი მოეძებნათ ამ მეტად რთული მდგომარეობიდან, არამედ საერთაშორისო საზოგადოების ძალიან დიდი ნაწილის სურვილიც რომ კავკასიის საშინელი ტემპებით მილიტარიზაცია პუტინისა და სააკაშვილის რეჟიმების მიერ შეწყდეს. სწორედ ამ ფაქტისა გამო, მოწვეულ იქნა ეს კონფერენცია, სადაც იტალიის საგარეო საქმეთა სამინისტროს და სენატის წარმომადგენლებიც აქტიურად მონაწილეობდნენ. მათ გარდა იყვნენ სტუმრები ამერიკის შეერთებული შტატებიდან, ევროკავშირიდან, რუსეთიდან და პრაქტიკულად ყველა კავკასიური ქვეყნიდან თუ ავტონომიური რეგიონიდან ჩრდილო კავკასიის რეგიონების ჩათვლით.
კონფერენციაზე ყველაზე დიდი ვნებათა ღელვა გამოიწვია რაღა თქმა უნდა ქართულ და რუსულ მხარეებს შორის აზრთა სხვადასხვაობამ ”ძალის არგამოყენებაზე” და ”განიარაღებაზე”. თუკი რუსეთის ყოფილი ელჩი საქართველოში და მისი ზოგიერთი ავტონომიის წარმომადგენელი მხარს უჭერდა რუსეთის მთავრობის მიერ არაერთხელ გაცხადებულ ‘ძალის არგამოყენების” პრინციპს, ქართული მხარე მხარს თავიდანვე უჭერდა ‘განიარაღებას”. ყველაზე საინტერესო კი ის ფაქტი იყო, რომ განიარაღების ინიციატივას მხარი დაუჭირეს არა მხოლოდ ქართველებმა, არამედ აფხაზების, სომხების, და თვით ჩერქეზების ზოგიერთმა წარმომადგენლებმაც კი. წინააღმდეგი მხოლოდ რუსეთის ელჩი და მისი რამოდენიმე არცთუ დემოკრატიული რეგიონის წარმომადგენელი იყო. თუმცა აქ ყველაფერი გადაწყვიტა საერთაშორისო მონაწილეთა პოზიციამ. როგორც ამერიკის, ასევე ევროკავშირის თითქმის ყველა წარმომადგენელმა განიარაღების ვარიანტს დაუჭირა მხარი. და საბოლოო დოკუმენტიც, რომელიც ვუდრო უილსონის 14 მშვიდობის პუნქტის ანალოგად შეიქმნა, მიღებულ იქნა სწორედ იმ ვარიანტით, რომელსაც ქართველებმა და აფხაზებმა ერთობლივად დაუჭირეს მხარი. კან ტანიას და დავით ჭუმბურიძის დუეტმა მეგობრებთან ერთად ეს წინადადება გაიტანა, მართლაც მეტად რთულ მდგომარეობაში.
საბოლოოდ ფლორენციის ”პალაცე ვეკიო”-ში მხარეებმა საბოლოო ვარიანტს მოაწერეს ხელი. სახალხო დიპლომატიამ შესძლო იმის გაკეთება, რასაც პუტინისა და სააკაშვილის მთავრობის წევრები ამდენი ხნის განმავლობაში ვერ აკეთებენ. რონდინეს 14 პუნქტის ქართული თარგმანი ზუსტად ასე გამოიყურება.
1. საზოგადოებრივი აზრის მხარდაჭერა კავკასიასა და მსოფლიოში, რომლებიც უბიძგებს მთავრობებს კონფლიქტში ჩართულ მხარეთაშორის მოლაპარაკებათა მუდმივმოქმედი მაგიდის შექმნისაკენ, პოლიტიკურ, ეკონომიკურ და სოციალურ სფეროში არსებული წინააღმდეგობების მშვიდობიანი გადაწყვეტის გზების გამოსამუშავებლად.
2. კავკასიის რეგიონში კონფლიქტში ჩართული თითოეული მხარისათვის მოწოდება, ნებისმიერი უთანხმოების მოლაპარაკებათა მაგიდაზე გადატანისაკენ, რათა არსებობდეს ძალის გამოყენების გარეშე კონფლიქტების გადაწყვეტის საშუალება.
3. ხელსაყრელი პირობების შექმნა, იმისთვის, რომ მოლაპარაკებათა მუდმივმოქმედი მაგიდა გარდაიქმნეს ადგილად, სადაც შესაძლებელი იქნება ყველა ძალისხმევის გაერთიანება, ჰუმანიტარული, კულტურული, ეკონომიკური და პოლიტიკური ზრდისა და განვითარებისათვის, რეგიონის ეტაპობრივი და კოორდინირებული განიარაღების იმედით.
4. რეგიონის კონფლიქტებში დაზარალებულებისათვის სოციალური სტატუსისა და უფლებების აღდგენა, დაბრუნების უფლების გათვალისწინებით ყველასათვის, ვინც ომის შედეგად იძულებული იყო დაეტოვებინა საკუთარი სახლი, ყველა მხარისათვის უსაფრთხოების გარანტიით, დიალოგისა და სხვა ნებისმიერი მშვიდობიანი საშუალებით.
5. პირობების შექმნა, რომლებიც კავკასიის სხვადასხვა ტერიტორიის საწარმოთაშორის გაამარტივებენ თანამშრომლობას და საფუძველს ჩაუყრიან ერთიანი კავკასიური ეკონომიკური სივრცის შექმნას, რომელიც ხელს შეუწყობს ეკონომიკურ ინტეგრაციასა და ადამიანების, კაპიტალის, ნაწარმისა და მომსახურეობების თავისუფალ გადაადგილებას, ამავდროულად ბუნებრივი გარემოს დაცვის გარანტიით.
6. რეგიონში საერთაშორისო პირველ რიგში ევროპული კომპანიების შემოსვლის პირობების გამარტივება, რომლებსაც სურთ თავისი წვლილი შეიტანონ კავკასიური ეკონომიკის განვითარებაში, ასევე შემუშავება ფინანსური სტიმულების გეგმისა, რომელიც რეგიონის ეკონომიკური და სოციალური განვითარებისაკენ იქნება მიმართული.
7. საერთო პროექტების განვითარება მეცნიერების, განათლებისა და კულტურის სფეროში, დიალოგისა და ტოლერანტობის მხარდასაჭერად, რომელიც საჭიროა სირთულეებისა და არასწორი აზრის გადასალახავად, რაც ერთმანეთის კარგად არცოდნაზეა დამყარებული.
8. საერთო კულტურათაშორისი პროექტების მხარდაჭერა, რომლებიც მოიცავენ ენებისა და საზაფხულო, ადგილობრივ და საერთაშორისო სკოლებსა და ბანაკებს, რომლებსაც ექნებათ შეთანხმებული პროგრამები, რომლებიც სხვადასხვა ერის წარმომადგენლებს მისცემს ერთმანეთის გაცნობის, კულტურებისა და ენების განსხვავებულობის აღქმისა და ამავდროულად შენარჩუნების საშუალებას.
9. საუნივერსიტეტო ინიციატივების მხარდაჭერა, როგორც რეგიონის შიგნით მასწავლებლებისა და სტუდენტების გაცვლითი პროგრამების ორგანიზებისათვის, ასევე კავკასიელ სტუდენტთა გასაგზავნად საზღვარგარეთის უნივერსიტეტებში, და საუნივერსიტეტო კურსებისა და კვლევითი პროექტების შესაქმნელად მშვიდობისა და კონფლიქტების გადაწყვეტის თემაზე.
10. პლურალისტური, მრავალ ენობრვი და რეგიონთაშორისი ხასიათის ტელე-რადიო არხებისა და სხვა მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების დაფინანსება და მხარდაჭერა.
11. გაერთიანების ერთერთ საშუალებად, საერთაშორისო სპორტული ღონისძიებების ორგანიზება, ხმელთაშუაზღვის თამაშების მოდელით.
12. კულტურული ინიციატივებისა და ფესტივალების ”კავკასიის დღეები”-ს ჩატარება (კინომატოგრაფიის, თეატრის, ფოლკლორის, ხელოვნების, ლიტერატურის, ეთნოგრაფიის, არქეოლოგიის), რომლებიც ხელს შეუწყობენ გაცნობასა და ხაზს გაუსვამენ რეგიონის საერთო კულტურულ ფონდს, ყოველი ხალხის თავისებურებების პატივისცემით.
13. რონდინეს სტუდენტთა გამოცდილება დაედოს საფუძვლად კავკასიაში არასამთავრობო ორგანიზაციების ქსელის მოღვაწეობას, რომელიც შესაძლებელს გახდის რეგიონის ყველა ხალხთა ერთიანი ახალგაზრდული ფორუმის ჩამოყალიბებას. რის ერთერთ ხელსაწყოდ შეიძლება გამოყენებულ იქნეს ინტერნეტ საიტი, რომელიც გაამარტივებს რეგიონის სხვადასხვა ენაზე ინფორმაციის გაცვლას და უზრუნველყოფს პრობლემების შესახებ ობიექტური და დამოუკიდებელი ინფორმაციის ხელმისაწვდომობას.
14. რელიგიათაშორის დიალოგის განვითარების მხარდაჭერა საერთო მშვიდობისა და ძმობისათვის.
სამწუხაროდ ამ ფაქტს ქართულმა და რუსულმა მედიამ პარქტიკულად სრული იგნორირება გაუწიეს. თუმცა ამ დეკლარაციას მხარი დაუჭირა ბევრმა უცხოელმა დიპლომატმაც და იტალიის სენატმაც. ამ გეგმას ვაშინგტონშიც სერიოზულად იხილავენ. 2009 წლის მაისში ჯორჯ მეისონის უნივერსიტეტში გამართულ კონფერენციაზე, რომელსაც სახელმწიფო დეპარტამენტის წარმომადგენლებიც ესწრებოდნენ, საკმაო ყურადღება დაეთმო რონდინეს გამოცდილებას. ალექს ვან ოსმა, ქრისტოფერ მიტჩელმა, უოლეს უორფილდმა და ელჩმა ჯონ მაკდონალდმა მეტად საინტერესო მოხსენებები წარმოადგინეს ამ თემაზე ‘მშვიდობის ზონების” კონტექსტში, ისევე როგორც სხვა გამომსვლელებმა. ევროპელებიც და ამერიკელებიც ცდილობენ რომ ხელი შეუწყონ კავკასიაში მოვლენების მშვიდობიან განვითარებას. Pპრაქტიკულად ყველას ესმის რომ ეს არის უალტერნატივო გზა, რუსეთისთვის და საქართველოსათვის.
ამ შემთხვევაში ლაპარაკი არ არის მხოლოდ განყენებულ და რომანტიულ მიდგომაზე მშვიდობის პროცესების მიმართ. აქ ლაპარაკია მრავალმხრივი დიპლომატიის მექანიზმებზე რომ კავკასია იქცეს მშვიდობიან ზონად, სადაც ადგილი არ ექნება შეიარაღებულ შეტაკებებს. შეერთებული შტატების ახალი ადმინისტრაცია უფრო ჯანმრთელად უყურებს რეგიონში მიმდინარე მოველენებს და ცდილობს რომ საკუთარი მოკავშირეების ინტერესები ნაკლებად მილიტარისტული გზებით დაიცვას. ბუშის პოლიტიკა, რომელიც სააკაშვილის სამხედრო დახმარებას ითვალისწინებდა უფრო ზომიერმა და სამოაქალაქო საზოადოების დახმარების პოლიტიკამ შეცვალა. ვაშინგტონში ბევრი ეჭვს გამოთქვამს რომ საქართველოს სამხედრო დახმარება დიდხანს გაგრძელდება. სამაგიეროდ იმატებს დახმარება დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და სამოქალაქო საზოგადოების მოსაძლიერებლად. ევროკავშირი კი ბუშის პრეზიდენტობის პერიოდშიაც ამ პოლიტიკის მომხრე იყო.
რეალურად, სახალხო დიპლომატიისა და დიალოგის გზა ერთადერთი გზაა ამ მეტად რთული სიტუაციიდან გამოსვლისა. აქ საჭიროა ფიქრი სწორედ ისეთ დიპლომატიაზე, როგორიც ქართველმა ახალგაზრდებმა თავის აფხაზ და ოს მეგობრებთან ერთად აწარმოეს რონდინეს კონფერენციაზე. სწორედ ამ პრინციპული და სწორი დიპლომატიის დადებითი შეფასება იყო რომის პაპის მიერ ამ პროცესის მხარდაჭერა. საერთაშორისო პოლიტიკის დარგში ექსპერტები უკვე დიდი ხანია თანხმდებიან რომ დიალოგის და მშვიდობიანი მოლაპარაკებების გზას ალტერნატივა არ აქვს. ახლანდელი ადმინისტრაციის ერთ-ერთი მაღალჩინოსანის განცხადებით ამაში ახლა საჭიროა ორი ადამიანის დარწმუნება: პუტინისა და სააკაშვილის. ეს ორი ადამიანი ჯერ კიდევ ცივი ომის ღირებულებებით ცხოვრობს და არ წარმოუდგენიათ ცხოვრება სამხედრო-პოლიციური რეჟიმების გარეშე და ორივე მათგანთან საუბარი ძალიან უჭირთ საერთაშორისო დიპლომატებს. ბოლო წლის განმავლობაში პუტინსა და სააკაშვილს ცოტა სხვა სახელმწიფოს წარმომადგენელი თუ ხვდება. ამის მთავარი მიზეზი კი მათი შეუვალობაა მშვიდობის საკითხში. საუბედუროდ ეს ორი ადამიანია ყველაზე მეტად წინააღმდეგია სახალხო დიპლომატიის.
მე დავამატებდი რომ სააკაშვილთან და პუტინთან ერთად სამშვიდობო პროცესების მოწინააღმდეგე არანაკლებ სერიოზული მესამე პიროვნებაა - ეს გახლავთ თეა თუთბერიძე. ქართული ეკლესიის წინამძღოლს არ აპატია სამშვიდობო ინიციატივა და ლამისაა პატრიარქის დაჭერა მოითხოვა. ახლა კი მისი რისხვა რომის პაპზეც გადავიდა. მისი ფეისბუკის გვერდზე და შინაგან საქმეთა სამინისტროს თბილისის ინტერნეტ ფორუმზე სასწრაფოდ გამოჩნდა პაპის შეურაცხმყოფელი ვიდეოებიც. თავს უფლებას მივცემ ვივარაუდო, რომ მისი რისხვის შემდეგი ობიექტი ტიბეტის თეოკრატიული სახელმწიფოს ლიდერი დალაი ლამა იქნება. ისიც ხომ მშვიდობის მომხრეა და ამ დარგში რამოდენიმე სერიოზული პრემიის ლაურეატიც არის.
ხუმრობა იქით იყოს და ამდენი ტრაგედიისა და იმედგაცრიების შემდეგ ნამდვილად სასიხარულოა რომ ასეთი ახალგაზრდები გვყავს, რომლებიც სამხედრო-პოლიციური რეჟიმის პროპაგანდას და მის დოგმებს არ ემორჩილებიან და ნამდვილ განათლებასაც იღებენ, რომელიც არ არის სამხედრო-პოლიციური, და ისეთ საქმეებსაც აკეთებენ, რომ რომის პაპიც კი მხარს უჭერს.
[presa.ge]
