კუმისის ტბის მიმდებარე ტერიტორია თავის დროზე აგარაკებისთვის დარიგდა. მოაგარაკეებმა იქ ფეხი ვერ მოიკიდეს მარტივი მიზეზის გამო – არ არის გაზი, არ არის გზა (რაც არის, იმას გზა არ ჰქვია) და, რაც ყველაზე მთავარია, არ არის წყალი. 40 ლიტრი სასმელი წყალი ლარნახევარი ღირს, რაც კაცმა რომ თქვას, სულ არ არის ძვირი – წყალი სოფლიდან 5-6 კილომეტრშია.
დროთა განმავლობაში ბევრი აგარაკი გაპარტახდა. სულ უფრო იშვიათად ჩადიან დამსვენებლები. სამაგიეროდ ბევრი ჩასახლდა მუდმივად – უპოვართ ჭერი მაინც აქვთ თავზე. სოფლის სტატუსი ამ დასახლებამ ახლახანს მიიღო – სახელად ახალი კუმისი დაერქვა. ამ სტატუსს სოფლისთვის ჯერჯერობით ცვლილება არ მოუტანია – არ დარიგებულა მიწები, არ არის სოფლის საკრებულო, არ ჰყავთ უბნის რწუნებული.
გაუსაძლის მდგომარეობაშია ხალხი - ნიადაგი მწირია, უნაყოფო; საძოვრებიც არ არის. ვაი-შავი დღით გააქვთ თავი. ვისაც ბავშვი ჰყავს, ის მთლად უბედურ დღეშია - სოფლიდან სკოლამდე, სულ მცირე 7 კილომეტრია. ყველასგან მივიწყებულ სოფელს სამყაროსთან ერთადერთი ტრანსპორტი აკავშირებს – მატარებელი, რომელიც გამთენიისას თბილისისკენ მოდის, შუადღისას უკან ბრუნდება. გაჭირვებულს ქვა აღმართში მიეწიაო, ამბობენ და კუმისელებსაც ასე დაემართათ – ყველა სიკეთესთან ერთად მგლებიც შემოუვარდათ სოფელში.
თავი რომ არ შეგაწყინოთ, მდგომარეობა ზუსტად ისეთი იყო, რომ იტყვიან, ჯოჯოხეთს ერთი მუგუზალიღა აკლდაო. და ეს მუგუზალიც გამოჩნდა თელეთის პოლიციის განყოფილებისა და გამომძიებელ ნინო მაისურაძის სახით. არა, პოლიციელები კი ჰქვიათ, მაგრამ ტაბელური იარაღით შეიარაღებული ოფიციალური ყაჩაღები არიან, რომლებიც კუმისში ისე დაძრწიან, ხალხს შემოვარდნილი მგლები სულ დაავიწყეს (სხვათა შორის, მოსახლეობა მათ ბანდად მოიხსენიებს). ერთ პატარა უბანში, სადაც სულ 18 ოჯახია, მოკლე პერიოდში 10 კაცია დაჭერილი. შეიძლება 1-2 მართლაც რამეს აშავებდა, მაგრამ დანარჩენები სტატისტიკისთვის მიუმატეს – აი, რა კარგად ვმუშაობთო.
ის რომ ჩვენი პოლიციელები დახელოვნებულნი არიან დამნაშავეებისათვის“ რაღაც-რაღაცეების ჩადებაში, არ ახალია, მაგრამ ჩადებაც არის და ჩადებაც.
თავიდან სხვანაირი ჩადება იცოდნენ – წინასწარ, ჩუმად, მიპარვით. ასე, ამ უბანში პირველად ბონდო ღარიბაშვილი დაიჭირეს: ხელყუმბარა და მარიხუანა “აღმოუჩინეს“. თავი კი ასე იმართლეს, ჩვენ რაღა ვქნათ, საჩივარია შემოსული, შენს მეზობელს მავთულის ბადე მოუხსნეს ღობეზე და შედეგი უნდა ვანახოთო. გაუხსნელი საქმე როგორ ეკადრება ქალბატონ გამომძიებელ ნინო მაისურაძეს, აკი წინა ცხოვრებაში მის მარპლი იყო. მაშინ დიდსა მიემთხვია მაქებარსა, ახლა კი, აფსუს, რა ტალანტი ქრება უკვალოდ.
მათი მეორე მსხვერპლი ჟორა ამბარცუმოვი გახდა. ინვალიდი კაცი, რომელიც ძირითადად იწვა. სახლიდან იშვიათად გამოდიოდა – მხოლოდ მაშინ, როცა ძალიან გაუჭირდებოდა – ხოლმე. არავინ ჰყავდა პატრონი მეზობლების გარდა. მასაც მარიხუანა და ხელყუმბარა უპოვეს. როგორც გავიგე, ეს ინვალიდი კაცი ბედნიერია ციხეში ჯდომით. ასე ამბობს, კურორტზე ვარ, საჭმელი მაქვს, თავზე არ მაწვიმს, კოლეგა-პატიმრები სიგარეტსაც მაწევინებენ. მაშინ ვიქნები შესაცოდი, პატიმრობის ვადა რომ ამომეწურებაო.
მკითხველი ალბათ იფიქრებს, რა პრობლემაა, ციხეში რაიმე ცუდი ჩაიდინოს და პატიმრობის ვადა დაიმატოსო. არა და არა, ამის იმედი ნუ გექნებათ, ჟორა ამბარცუმოვს არ იცნობთ, ეს ისეთი ბეჩავია, მაგას რას მოახერხებს. ისევ ნინო მაისურაძის იმედზე თუ ვიქნებით, ვინძლო, ამ ქალბატონმა, მანამადე კუმისში თუ ჩარჩა, ციხიდან გამოსვლის მეორე დღესვე შეაბრუნოს ძია ჟორა უკან.
ჟორას მერე ძმებ ტუზოვებს მიადგნენ. ჯერ არტური ამოიღეს მიზანში, მაგრამ მისი დაჭერის პირველი ცდა მარცხით დამთავრდა. მისთვის წინდაწინ დაუდიათ ამონალით სავსე ბოთლი. დამნახავი ვინმე აღმოჩნდა. თანაც ეს ვინმე ანგლი კაცი იყო და ამონალიანი ბოთლი ტყემლიანით შეცვალა. მოცვივდნენ პოლიციელებიც ორ-ორი მანქანით და არტურ ტუზოვი “ფაქტზე” დააკავეს.
ნახევარი სოფელი კი ამტკიცებდა, არა, რის ამონალი, ტყემალიაო, მაგრამ პოლიციელები ისე იყვნენ დარწმუნებულები, რომ იმ ბოთლში ასაფეთქებელი იყო (აკი, თვითონ უკეთ იცოდნენ რაც ჩადეს), ვერაფრით გადააჯერეს. ასე მოხვდა ტყემლიანი ბოთლი ექსპერტიზაზე. ექსპერტის სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ დასკვნაში ტყემლის საწებელი ჩაწერა და არა ამონალი. პოლიცია იძულებული გახდა ტერორისტი არტური გაეთავისუფლებინა.
ამის მერე, თელეთელმა პოლიციელებმა ჭკუა ისწავლეს – ფაქტებს წინასწარ აღარ დებენ – რა იცი, რა ხდებაო. ნოვატორული მეთოდი ისევ არტურზე გამოსცადეს. ბინის ჩხრეკისას ნინო მაისურაძემ, თარჯიმნის თანდასწრებით სახელოდან გამოაძვრინა მარიხუანით სავსე 3 ასანთის კოლოფი და სიხარულის კივილი მორთო. ვიპოვნე, ვიპოვნეო. თარჯიმნად მისული, არტურის მეზობელი, ქეთევან ლარცულიანი მთლად გაშტერდა. იფიქრა ამას ასე თავხედურად რომ აკეთებს, მე რომ ახლა ხმა ამოვიღო, შეიძლება თავში რაღაც ჩამარტყასო. მაგრამ, როგორც კი არტური წაიყვანეს, მისი ოჯახის წევრებთან მივიდა და უთხრა, ყველაფერი დავინახე და სასამართლოზე მოწმედ გამოგყვებითო.
თარჯიმნის მეუღლემ, ირაკლი ჩარბაძემ თავი ვერ შეიკავა და როცა ნინო მაისურაძეს შემთხვევით გზაში გადაეყარა, საყვედური უთხრა: რა გინდოდათ, რას ერჩოდით გინდა არტურს, გინდ იმ ინვალიდს, ხელყუმბარა რომ ჩაუდეთ, ღმერთი არა გწამთო?
მასალები ნინო მაისურაძისა და სხვა დიდი დეტექტივების შედარებითი დახასიათებისთვის: აბა, რას უბნობთ, რომელი შერლოკ ჰოლმსი ან აბაკუმ ზახოვი, ჩვენი ნინო ისეთ დანაშაულებებსაც კოხტად ხსნის, როგორიცაა არჩადენილი, არარსებული, თქვენ წარმოიდგინეთ არგანზრახულიც კი. მერე გულწრფელობა? ყველა დიდ დეტექტივს ჩვევია ტყუილი. აბა, ისე, როგორ უნდა შეიტყუო ან გამოტეხო დამნაშავე. ქ-ნ ნინოს ეს არ სჭირდება. აი მაგალითად: ნინო მაისურაძე ამ შეკითხვაზე ირაკლის ასე პასუხობს: შენ ჭკვიანად იყავი და ენა დაიმოკლე, მალე შენც გიპოვნი რაღაცას, თან როგორი მიზეზი მაქვს? განა არ ვიცი თბილისში მიტინგებზე რომ დადიხარო.
იმ დღეებში პოლიციას სხვა საქმე ჰქონდა – კუმისში ერთ-ერთ სახლს უტრიალებდნენ – იქ ბურჯანაძის პარტიასთან დაახლოებაში ეჭვმიტანილი პირი ცხოვრობს. ის კაცი კი არა და არ გამოჩნდა. ჩვენს პოლიციას არ სჩვევია კუმისიდან ხელცარიელი წასვლა (ერთი იქაური გზები განახათ და მიხვდებით რატომაც). მიიხედ-მოიხედეს და და ირაკლი ჩარბაძე დაინახეს, რომელიც მეზობლებთან ერთად იდგა. დაინახეს და გაიბადრნენ. დაუძახეს, ბიჭო რა გვარი ხარო? – ჩარბაძეო, მოუგო ირაკლიმ. ჰოდა, სწორედ შენ გვჭირდები, საქმე გვაქვს შენთანო. ირაკლიც გაჰყვა. სხვათა შორის ამ ფაქტს ზუსტად ასე ჰყვებოდნენ სასამართლოზე მოწმედ მისული მეზობლები. პოლიციელებმა ირაკლის გზაშიღა უთხრეს – გავიგეთ საკანში ჯდომა გყვარებია და ახლა ევრორემონტიან საკანში უნდა ჩაგსვათო. ამ შემთხვევაში ქალბატონმა ნინო მაისურაძემ “ფაქტის” ჩადებაც აღარ იკადრა. თავისი სამუშაო მაგიდის უჯრიდან დააძრო სიგარეტის კოლოფი, რომელშიც, როგორც აღმოჩნდა, მარიხუანა იდო და ირაკლის დაანახა – ეს შენიაო.
სექტემბრის ერთ დღეს კი მთლად საარაკო ამბავი მოხდა: ფაქტებით ხელდამშვენებული პოლიცია ჯიქურ მივიდა ერთ-ერთ სახლში. აიყვანეს ვინმე დავით ფეიქრიშვილი. წაიყვანეს პოლიციის განყოფილებაში, მაგრამ იმავე დღესვე გამოუშვეს. ამბობენ, მისმა სანათესაომ ყველაფერი იღონა ამ ბანდიტების ხელიდან დათო რომ გამოეხსნათო. მე ვცადე მასთან დაკავშირება, მაგრამ უარზეა – ისედაც ისევ დაჭერით მემუქრებიან, მირჩევნია ჩუმად ვიყო და არავინ გავაღიზიანოო.
მოკლედ ეს საქმე პოლიციას ჩაუვარდა. მაგრამ ბევრი არ უფიქრიათ, არც შორს წასულან. იმ დღესვე, იქვე, მეზობლად მიაკითხეს ედუარდს, არტურ ტუზოვის ძმას. ამ ტუზოვებს ხომ ნესტან-დარეჯანივით სჭირთ - “კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდესო”. ახლა ამას მიუტანეს იგივე ნივთმტკიცებანი (ქვიჯა, კარის სახელური და ჰალსტუხი), ვითომ და ნაპარავი ნივთები. საქმეში ჩახედულნი ამ ერთადერთ შემთხვევაში ასახელებენ ზუსტად დაპატიმრების მიზეზს: ედუარდი, თავის ძმას, არტურ ტუზოვს ეხმარებოდა ადვოკატით და ძმის გამართლებას ცდილობდა. აკი ძმის სასამართლოზევე დაემუქრა ნინო მაისურაძე ედუარდს: ვატყობ, არ ისვენებ და სულ მალე შენც ციხეში ამოგაყოფინებ თავსო.
ამ კაცის დაჭერას ერთი ინციდენტიც ახლდა. საკუთარი ინიციატივით მისულ მოწმეს ვინმე პოლიციელი ვაჟა დანით გამოეკიდა: შენღა მაკლდი, აბა ახლა გამასწარი, თორემ თვალებს ამოგთხრიო. ეტყობა პოლიციელ ვაჟას გენმა უყივლა: ბუნდოვნად ახსოვდა, როგორ მიჰყიოდა მისი წინაპარი ყიზილბაშებს და ცხადად უნდოდა ენახა, როგორ ოტებდა მტერი მისგან. მოწმის ამგვარი დაფრთხობა თელეთის პოლიციის განყოფილების ნოვაცია უნდა იყოს, მე პირადად, სხვა ამგვარი ფაქტი არა მსმენია. ისე, თავისებურად მართალია პოლიციელი ბატონი ვაჟა – მოწმე და თვალი უნდა ახლა? თითქმის ყველა საქმეში ხომ თვითონვე არიან მოწმეებიც და დამპატრულებელ-დამპატიმრებლებიც.
ეს ფაქტები ჩემთვის ადრევე იყო ცნობილი. მაგრამ დეტალების დასაზუსტებლად კუმისელებს მაინც შევხვდი. დაჭერას გადარჩენილი მოსახლეობა სხვა უდანაშაულოდ დაჭერილებსაც ახსენებს: ძმებს ედუარდ და ვადიმს, ვინმე იურას ბიჭს... როგორც აღმოჩნდა, მარტო ამ უბანში კი არა, მთელ კუმისში ასეთივე სიტუაციაა.
დამაინტერესა და ვიკითხე – აქ სამ მამაკაცს ვხედავ. ისინი რატომ არ არიან ციხეში – მეთქი. ერთმა თქვა, ჩემთანაც მოვიდნენ, მაგრამ რომ გაიგეს ისრაელის მოქალაქე ვიყავი, ფართხა-ფურთხით გაიქცნენო. მეორემ – ედუარდ და არტურ ტუზოვების მამამ, ალბერტ ტუზოვმა ბოღმიანად მითხრა, ცოტა ხანს დააცადე ნინო მაისურაძეს, მეც მალე დამიჭერს, უკვე დამემუქრა და მაგან მუქარის ასრულება უცებ იცისო. მესამე მამაკაცი, სახელად შოთა, იხტიბარს არ იტეხს: აქ არ ვცხოვრობ, მარტო შაბათ-კვირას ჩამოვდივარ, მაგრამ რაიმე მიზეზის გამო 1-2 კვირით აქ რომ ჩავრჩე, მეც ამიყვანენო.
მოსახლეობას ისიც ვკითხე, თუ რას ფიქრობდნენ ამ დაჭერების მიზეზებზე. ვიღაცამ - იქნებ ჩვენი აქედან აყრა უნდათ მიწების გამო, იციან უმამაკაცოდ აქ ქალი და ბავშვი ვერ გაძლებსო. სხვამ - ერთი ქალბატონისთვის დიაგნოზის დასმა მოინდომა და თან ფროიდი ახსენა. ორივე უცბათ ჩააჩუმეს და ძირითად ვერსიაზეც შეთანხმდნენ: უპატრონო ხალხი ვართ, ადვილად დასაჩაგრი, უფულობის გამო თავს ვერ ვიცავთ, ჩვენი მშველელიც არავინა ჩანს. პოლიციას კი ალბათ რამე გეგმა აქვს შესასრულებელი და ჩვენზე საწყალ ხალხს სხვაგან სად იპოვნიანო.
დაპატიმრებულთაგან ირაკლი ჩარბაძე ერთადერთია, ვინც გარდაბნის რაიონული სასამართლოს განაჩენი გაასაჩივრა. კუმისელები მადლობელნი არიან ეროვნული ფორუმის, განსაკუთრებით გუბაზ სანიკიძისა, იმის გამო, რომ მარტო მათი წევრი ირაკლი ჩარბაძე არ დაიცვა და ყველა კუმისელის საერთო სატკივარზე აიმაღლა ხმა. მაგრამ მარტო პოლიტიკური პარტიების აქტიურობა საქმეს ვერ უშველის.
სამწუხაროდ, ჩვენს ქვეყანაში ძალიან ბევრია ახალი კუმისის მსგავსი, ყველასგან მივიწყებული დასახლებები – ის ადგილები, სადაც ბევრი წერა-კითხვის უცოდინარი ადამიანი ცხოვრობს და ბავშვები განათლების უფლების გარეშე იზრდებიან. ამიტომ ერთი თხოვნა მექნება უფლებადაცვით ორგანიზაციებთან: ყველას თბილისში რომ მოგიყრიათ თავი, ეგებ ცოტა განზეც გაგეხედათ.
საკმარისი არ არის ოფისი გახსნა და მისამართი გაარეკლამო ან ხმამაღლა იყვირო - ხალხო, გამოფხიზლდით, რას დაგამსგავსათ ამ მამაძაღლმა სეთურმა და მოსასპობმა თაბაგარმაო. იქნებ ასეთ მივარდნილ ადგილებში პატარა ფილიალები გაგეხსნათ, სადაც კვირაში ერთხელ, რამდენიმე საათით თქვენი წარმომადგენელი ჩავიდოდა და ხალხს ქმედით დახმარებას ადგილზევე გაუწევდა. მე სხვა საშველს ვერ ვხედავ. ნაციონალური მართლმსაჯულების იმედზე კი ჩემი მტერი იყოს.
ნეტა ოდესმე თუ ყოფილა, ნინო მაისურაძისა და მისი პოლიციელების მიერ შეკერილი საქმეებისთვის გარდაბნის რაიონულ სასამართლოს კვერი არ დაეკრა. რომელიმე პროკურორსა თუ მოსამართლეს იქნებ ერთხელ მაინც ეკითხა – ქალბატონო ნინო, საქმის მასალებიდან ასე ჩანს, ამა და ამ კაცს ესა თუ ის დანაშაული არ ჩაუდენია, იქნებ ყურში მაინც მითხრა, ასეთი რა დაგიშავაო.
არადა, იქ მომუშავე ხალხი ისეთი ბრძნული იერით, ისეთი საკუთარი ღირსებით სავსე გამომეტყველებით დადის, იფიქრებ, სულ მაღალ მატერიებზე ფიქრით უსკდებათ თავი – ეს მუხლი თუ ეს კოდექსი, ამა თუ იმ კანონთან მთლად ჰარმონიაში ვერ არისო. ახლა ამათ ისღა ადარდე, ირაკლი ჩარბაძის შვილები ბავშვთა სახლში, თუ მოხვდნენ, ან მავანი თავისი და მოხუცების ფიზიკური გადარჩენისთვის ვაგზალზე თუ დადგა (აკი მარჩენალი დაუჭირეს), მოხუცები ულუკმაპუროდ და მიმხედავის გარეშე თუ დარჩნენ, ოჯახები თუ გაუბედურდნენ. მათი შემხედვარე, მერე აღარც ის გიკვირს, ქალბატონი გამომძიებელი სასამართლო სხდომაზე შლოპანცებით თუ გამოცხადდება. როგორი პატივის ღირსნიც არიან, პატივისცემაც ისეთია. ცნობისათვის, გარდაბნის რაიონული სასამართლოს შენობაც ზუსტად ისეთივე უგვანი და უპატრონოა, როგორც ის განაჩენები, რაც იქ გამოაქვთ.
განსაკუთრებით აღნიშვნის ღირსია ქ-ნ ნინო მაისურაძის ქილიკი სასამართლოში – რა სჭირთ ამ კუმისელებს, ყოველდღე მაგათი სასამართლო როგორ უნდა იყოსო.
ეჰ, ქალბატონო ნინო, თქვენზე უკეთ ვის მოეხსენება, რაც სჭირთ ამ კუმისელებს: ადვილად დასაჩაგრი ხალხია, უპოვრები, დღიდან-დღემდე ძლივს რომ გააქვთ თავი. რა ადვოკატი, რისი გასაჩივრება, ვინ არის მათი დამცველი. კარგად იცი, რომ მაგათთვის პასუხს არავინ მოგთხოვს. მით უმეტეს, თუ უფროსობასთან ენასაც დაასველებ – მავანი თბილისში მიტინგებზე დადიოდაო.
ერთი ეს გამაგებინა, რა ნინო მაისურაძის საქმეა, ვინ მიტინგზეა წასული და ვინ კიდევ ძილქუშში და თან გამარჯვებული საქართველოს აღმშენებლობა ესიზმრება. ან ეს გენინსპექცია რისი მაქნისია – ამ ერთმა დედაკაცმა და მისმა ბანდამ მთელი სოფელი რომ ამოაგდო და გააპარტახა, დავიჯერო, აქამდე არ სმენიათ? ისე ამ ამბავში თავშესაქცევი არაფერია, გარდა პატარა დეტალისა – ჩვენმა პრეზიდენტმა და ნაც მოძრაობამ ბოლო ორ არჩევნებში ამ სოფლიდან ხმების 100-100% წაიღო. ცნობისათვის: სოფლებს - კუმისსა და ახალ კუმისს ერთი გამგებელი ჰყავს - არჩილ სააკაშვილი, რომელიც პრეზიდენტთან ახლო ნათესაობით ტრაბახობს. შე კაი ადამიანო, თუ ასეთი გავლენიანი ხარ, იქნებ ამ საცოდავი ხალხისთვის მიგეხედა რამენაირად, ყველაფერში შენს ნათესავს კი არ უნდა მიბაძო!
მე კი რამდენიც არ უნდა ვიფიქრო, მაინც ერთი და იგივე, თითქოს მოულოდნელ დასკვნამდე მივდივარ: სახელმწიფო აპარატის მხრიდან დამნაშავე გამომძიებლების, პოლიციელების, პროკურორების თუ მოსამართლეების მაღალი ხელფასებითა და დაუსჯელობით წახალისება, მათში თვითმოქმედების სურვილს აღძრავს. ისინი ან აღარ კმაყოფილდებიან მხოლოდ დავალებების შესრულებით ან უკვე აღარ კითხულობენ, მავანის დაჭერაზე პოლიტიკური ხელმძღვანელობის სანქცია არის თუ არა. ამ ლოგიკას თუ გავყვებით, ასე გამოდის, ყველა ვინც უდანაშაულოდ არის გასამართლებული, პოლიტიკიური რეჟიმის მსხვერპლი და შესაბამისად პოლიტპატიმარია.
წამოსვლისას კუმისელებმა გამაფრთხილეს, მაგ ხალხს ერიდე, მათგან ყველაფერია მოსალოდნელიო. მე კი არხეინად ვარ – სიტყვის თავისუფლებას მძლავრი დამცველი გამოუჩნდა – თეა თუთბერიძე. იმედი მაქვს, ეს ქალბატონი ისევე აქტიურად დაიცავს ჩემი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას, როგორც ეს მამა ბუასილის შემთხვევაში გააკეთა. ბოლო ბოლო, სახელით მაინც ვჯობივარ.
დროთა განმავლობაში ბევრი აგარაკი გაპარტახდა. სულ უფრო იშვიათად ჩადიან დამსვენებლები. სამაგიეროდ ბევრი ჩასახლდა მუდმივად – უპოვართ ჭერი მაინც აქვთ თავზე. სოფლის სტატუსი ამ დასახლებამ ახლახანს მიიღო – სახელად ახალი კუმისი დაერქვა. ამ სტატუსს სოფლისთვის ჯერჯერობით ცვლილება არ მოუტანია – არ დარიგებულა მიწები, არ არის სოფლის საკრებულო, არ ჰყავთ უბნის რწუნებული.
გაუსაძლის მდგომარეობაშია ხალხი - ნიადაგი მწირია, უნაყოფო; საძოვრებიც არ არის. ვაი-შავი დღით გააქვთ თავი. ვისაც ბავშვი ჰყავს, ის მთლად უბედურ დღეშია - სოფლიდან სკოლამდე, სულ მცირე 7 კილომეტრია. ყველასგან მივიწყებულ სოფელს სამყაროსთან ერთადერთი ტრანსპორტი აკავშირებს – მატარებელი, რომელიც გამთენიისას თბილისისკენ მოდის, შუადღისას უკან ბრუნდება. გაჭირვებულს ქვა აღმართში მიეწიაო, ამბობენ და კუმისელებსაც ასე დაემართათ – ყველა სიკეთესთან ერთად მგლებიც შემოუვარდათ სოფელში.
თავი რომ არ შეგაწყინოთ, მდგომარეობა ზუსტად ისეთი იყო, რომ იტყვიან, ჯოჯოხეთს ერთი მუგუზალიღა აკლდაო. და ეს მუგუზალიც გამოჩნდა თელეთის პოლიციის განყოფილებისა და გამომძიებელ ნინო მაისურაძის სახით. არა, პოლიციელები კი ჰქვიათ, მაგრამ ტაბელური იარაღით შეიარაღებული ოფიციალური ყაჩაღები არიან, რომლებიც კუმისში ისე დაძრწიან, ხალხს შემოვარდნილი მგლები სულ დაავიწყეს (სხვათა შორის, მოსახლეობა მათ ბანდად მოიხსენიებს). ერთ პატარა უბანში, სადაც სულ 18 ოჯახია, მოკლე პერიოდში 10 კაცია დაჭერილი. შეიძლება 1-2 მართლაც რამეს აშავებდა, მაგრამ დანარჩენები სტატისტიკისთვის მიუმატეს – აი, რა კარგად ვმუშაობთო.
ის რომ ჩვენი პოლიციელები დახელოვნებულნი არიან დამნაშავეებისათვის“ რაღაც-რაღაცეების ჩადებაში, არ ახალია, მაგრამ ჩადებაც არის და ჩადებაც.
თავიდან სხვანაირი ჩადება იცოდნენ – წინასწარ, ჩუმად, მიპარვით. ასე, ამ უბანში პირველად ბონდო ღარიბაშვილი დაიჭირეს: ხელყუმბარა და მარიხუანა “აღმოუჩინეს“. თავი კი ასე იმართლეს, ჩვენ რაღა ვქნათ, საჩივარია შემოსული, შენს მეზობელს მავთულის ბადე მოუხსნეს ღობეზე და შედეგი უნდა ვანახოთო. გაუხსნელი საქმე როგორ ეკადრება ქალბატონ გამომძიებელ ნინო მაისურაძეს, აკი წინა ცხოვრებაში მის მარპლი იყო. მაშინ დიდსა მიემთხვია მაქებარსა, ახლა კი, აფსუს, რა ტალანტი ქრება უკვალოდ.
მათი მეორე მსხვერპლი ჟორა ამბარცუმოვი გახდა. ინვალიდი კაცი, რომელიც ძირითადად იწვა. სახლიდან იშვიათად გამოდიოდა – მხოლოდ მაშინ, როცა ძალიან გაუჭირდებოდა – ხოლმე. არავინ ჰყავდა პატრონი მეზობლების გარდა. მასაც მარიხუანა და ხელყუმბარა უპოვეს. როგორც გავიგე, ეს ინვალიდი კაცი ბედნიერია ციხეში ჯდომით. ასე ამბობს, კურორტზე ვარ, საჭმელი მაქვს, თავზე არ მაწვიმს, კოლეგა-პატიმრები სიგარეტსაც მაწევინებენ. მაშინ ვიქნები შესაცოდი, პატიმრობის ვადა რომ ამომეწურებაო.
მკითხველი ალბათ იფიქრებს, რა პრობლემაა, ციხეში რაიმე ცუდი ჩაიდინოს და პატიმრობის ვადა დაიმატოსო. არა და არა, ამის იმედი ნუ გექნებათ, ჟორა ამბარცუმოვს არ იცნობთ, ეს ისეთი ბეჩავია, მაგას რას მოახერხებს. ისევ ნინო მაისურაძის იმედზე თუ ვიქნებით, ვინძლო, ამ ქალბატონმა, მანამადე კუმისში თუ ჩარჩა, ციხიდან გამოსვლის მეორე დღესვე შეაბრუნოს ძია ჟორა უკან.
ჟორას მერე ძმებ ტუზოვებს მიადგნენ. ჯერ არტური ამოიღეს მიზანში, მაგრამ მისი დაჭერის პირველი ცდა მარცხით დამთავრდა. მისთვის წინდაწინ დაუდიათ ამონალით სავსე ბოთლი. დამნახავი ვინმე აღმოჩნდა. თანაც ეს ვინმე ანგლი კაცი იყო და ამონალიანი ბოთლი ტყემლიანით შეცვალა. მოცვივდნენ პოლიციელებიც ორ-ორი მანქანით და არტურ ტუზოვი “ფაქტზე” დააკავეს.
ნახევარი სოფელი კი ამტკიცებდა, არა, რის ამონალი, ტყემალიაო, მაგრამ პოლიციელები ისე იყვნენ დარწმუნებულები, რომ იმ ბოთლში ასაფეთქებელი იყო (აკი, თვითონ უკეთ იცოდნენ რაც ჩადეს), ვერაფრით გადააჯერეს. ასე მოხვდა ტყემლიანი ბოთლი ექსპერტიზაზე. ექსპერტის სასახელოდ უნდა ითქვას, რომ დასკვნაში ტყემლის საწებელი ჩაწერა და არა ამონალი. პოლიცია იძულებული გახდა ტერორისტი არტური გაეთავისუფლებინა.
ამის მერე, თელეთელმა პოლიციელებმა ჭკუა ისწავლეს – ფაქტებს წინასწარ აღარ დებენ – რა იცი, რა ხდებაო. ნოვატორული მეთოდი ისევ არტურზე გამოსცადეს. ბინის ჩხრეკისას ნინო მაისურაძემ, თარჯიმნის თანდასწრებით სახელოდან გამოაძვრინა მარიხუანით სავსე 3 ასანთის კოლოფი და სიხარულის კივილი მორთო. ვიპოვნე, ვიპოვნეო. თარჯიმნად მისული, არტურის მეზობელი, ქეთევან ლარცულიანი მთლად გაშტერდა. იფიქრა ამას ასე თავხედურად რომ აკეთებს, მე რომ ახლა ხმა ამოვიღო, შეიძლება თავში რაღაც ჩამარტყასო. მაგრამ, როგორც კი არტური წაიყვანეს, მისი ოჯახის წევრებთან მივიდა და უთხრა, ყველაფერი დავინახე და სასამართლოზე მოწმედ გამოგყვებითო.
თარჯიმნის მეუღლემ, ირაკლი ჩარბაძემ თავი ვერ შეიკავა და როცა ნინო მაისურაძეს შემთხვევით გზაში გადაეყარა, საყვედური უთხრა: რა გინდოდათ, რას ერჩოდით გინდა არტურს, გინდ იმ ინვალიდს, ხელყუმბარა რომ ჩაუდეთ, ღმერთი არა გწამთო?
მასალები ნინო მაისურაძისა და სხვა დიდი დეტექტივების შედარებითი დახასიათებისთვის: აბა, რას უბნობთ, რომელი შერლოკ ჰოლმსი ან აბაკუმ ზახოვი, ჩვენი ნინო ისეთ დანაშაულებებსაც კოხტად ხსნის, როგორიცაა არჩადენილი, არარსებული, თქვენ წარმოიდგინეთ არგანზრახულიც კი. მერე გულწრფელობა? ყველა დიდ დეტექტივს ჩვევია ტყუილი. აბა, ისე, როგორ უნდა შეიტყუო ან გამოტეხო დამნაშავე. ქ-ნ ნინოს ეს არ სჭირდება. აი მაგალითად: ნინო მაისურაძე ამ შეკითხვაზე ირაკლის ასე პასუხობს: შენ ჭკვიანად იყავი და ენა დაიმოკლე, მალე შენც გიპოვნი რაღაცას, თან როგორი მიზეზი მაქვს? განა არ ვიცი თბილისში მიტინგებზე რომ დადიხარო.
იმ დღეებში პოლიციას სხვა საქმე ჰქონდა – კუმისში ერთ-ერთ სახლს უტრიალებდნენ – იქ ბურჯანაძის პარტიასთან დაახლოებაში ეჭვმიტანილი პირი ცხოვრობს. ის კაცი კი არა და არ გამოჩნდა. ჩვენს პოლიციას არ სჩვევია კუმისიდან ხელცარიელი წასვლა (ერთი იქაური გზები განახათ და მიხვდებით რატომაც). მიიხედ-მოიხედეს და და ირაკლი ჩარბაძე დაინახეს, რომელიც მეზობლებთან ერთად იდგა. დაინახეს და გაიბადრნენ. დაუძახეს, ბიჭო რა გვარი ხარო? – ჩარბაძეო, მოუგო ირაკლიმ. ჰოდა, სწორედ შენ გვჭირდები, საქმე გვაქვს შენთანო. ირაკლიც გაჰყვა. სხვათა შორის ამ ფაქტს ზუსტად ასე ჰყვებოდნენ სასამართლოზე მოწმედ მისული მეზობლები. პოლიციელებმა ირაკლის გზაშიღა უთხრეს – გავიგეთ საკანში ჯდომა გყვარებია და ახლა ევრორემონტიან საკანში უნდა ჩაგსვათო. ამ შემთხვევაში ქალბატონმა ნინო მაისურაძემ “ფაქტის” ჩადებაც აღარ იკადრა. თავისი სამუშაო მაგიდის უჯრიდან დააძრო სიგარეტის კოლოფი, რომელშიც, როგორც აღმოჩნდა, მარიხუანა იდო და ირაკლის დაანახა – ეს შენიაო.
სექტემბრის ერთ დღეს კი მთლად საარაკო ამბავი მოხდა: ფაქტებით ხელდამშვენებული პოლიცია ჯიქურ მივიდა ერთ-ერთ სახლში. აიყვანეს ვინმე დავით ფეიქრიშვილი. წაიყვანეს პოლიციის განყოფილებაში, მაგრამ იმავე დღესვე გამოუშვეს. ამბობენ, მისმა სანათესაომ ყველაფერი იღონა ამ ბანდიტების ხელიდან დათო რომ გამოეხსნათო. მე ვცადე მასთან დაკავშირება, მაგრამ უარზეა – ისედაც ისევ დაჭერით მემუქრებიან, მირჩევნია ჩუმად ვიყო და არავინ გავაღიზიანოო.
მოკლედ ეს საქმე პოლიციას ჩაუვარდა. მაგრამ ბევრი არ უფიქრიათ, არც შორს წასულან. იმ დღესვე, იქვე, მეზობლად მიაკითხეს ედუარდს, არტურ ტუზოვის ძმას. ამ ტუზოვებს ხომ ნესტან-დარეჯანივით სჭირთ - “კარგი რამ მჭირდეს, გიკვირდესო”. ახლა ამას მიუტანეს იგივე ნივთმტკიცებანი (ქვიჯა, კარის სახელური და ჰალსტუხი), ვითომ და ნაპარავი ნივთები. საქმეში ჩახედულნი ამ ერთადერთ შემთხვევაში ასახელებენ ზუსტად დაპატიმრების მიზეზს: ედუარდი, თავის ძმას, არტურ ტუზოვს ეხმარებოდა ადვოკატით და ძმის გამართლებას ცდილობდა. აკი ძმის სასამართლოზევე დაემუქრა ნინო მაისურაძე ედუარდს: ვატყობ, არ ისვენებ და სულ მალე შენც ციხეში ამოგაყოფინებ თავსო.
ამ კაცის დაჭერას ერთი ინციდენტიც ახლდა. საკუთარი ინიციატივით მისულ მოწმეს ვინმე პოლიციელი ვაჟა დანით გამოეკიდა: შენღა მაკლდი, აბა ახლა გამასწარი, თორემ თვალებს ამოგთხრიო. ეტყობა პოლიციელ ვაჟას გენმა უყივლა: ბუნდოვნად ახსოვდა, როგორ მიჰყიოდა მისი წინაპარი ყიზილბაშებს და ცხადად უნდოდა ენახა, როგორ ოტებდა მტერი მისგან. მოწმის ამგვარი დაფრთხობა თელეთის პოლიციის განყოფილების ნოვაცია უნდა იყოს, მე პირადად, სხვა ამგვარი ფაქტი არა მსმენია. ისე, თავისებურად მართალია პოლიციელი ბატონი ვაჟა – მოწმე და თვალი უნდა ახლა? თითქმის ყველა საქმეში ხომ თვითონვე არიან მოწმეებიც და დამპატრულებელ-დამპატიმრებლებიც.
ეს ფაქტები ჩემთვის ადრევე იყო ცნობილი. მაგრამ დეტალების დასაზუსტებლად კუმისელებს მაინც შევხვდი. დაჭერას გადარჩენილი მოსახლეობა სხვა უდანაშაულოდ დაჭერილებსაც ახსენებს: ძმებს ედუარდ და ვადიმს, ვინმე იურას ბიჭს... როგორც აღმოჩნდა, მარტო ამ უბანში კი არა, მთელ კუმისში ასეთივე სიტუაციაა.
დამაინტერესა და ვიკითხე – აქ სამ მამაკაცს ვხედავ. ისინი რატომ არ არიან ციხეში – მეთქი. ერთმა თქვა, ჩემთანაც მოვიდნენ, მაგრამ რომ გაიგეს ისრაელის მოქალაქე ვიყავი, ფართხა-ფურთხით გაიქცნენო. მეორემ – ედუარდ და არტურ ტუზოვების მამამ, ალბერტ ტუზოვმა ბოღმიანად მითხრა, ცოტა ხანს დააცადე ნინო მაისურაძეს, მეც მალე დამიჭერს, უკვე დამემუქრა და მაგან მუქარის ასრულება უცებ იცისო. მესამე მამაკაცი, სახელად შოთა, იხტიბარს არ იტეხს: აქ არ ვცხოვრობ, მარტო შაბათ-კვირას ჩამოვდივარ, მაგრამ რაიმე მიზეზის გამო 1-2 კვირით აქ რომ ჩავრჩე, მეც ამიყვანენო.
მოსახლეობას ისიც ვკითხე, თუ რას ფიქრობდნენ ამ დაჭერების მიზეზებზე. ვიღაცამ - იქნებ ჩვენი აქედან აყრა უნდათ მიწების გამო, იციან უმამაკაცოდ აქ ქალი და ბავშვი ვერ გაძლებსო. სხვამ - ერთი ქალბატონისთვის დიაგნოზის დასმა მოინდომა და თან ფროიდი ახსენა. ორივე უცბათ ჩააჩუმეს და ძირითად ვერსიაზეც შეთანხმდნენ: უპატრონო ხალხი ვართ, ადვილად დასაჩაგრი, უფულობის გამო თავს ვერ ვიცავთ, ჩვენი მშველელიც არავინა ჩანს. პოლიციას კი ალბათ რამე გეგმა აქვს შესასრულებელი და ჩვენზე საწყალ ხალხს სხვაგან სად იპოვნიანო.
დაპატიმრებულთაგან ირაკლი ჩარბაძე ერთადერთია, ვინც გარდაბნის რაიონული სასამართლოს განაჩენი გაასაჩივრა. კუმისელები მადლობელნი არიან ეროვნული ფორუმის, განსაკუთრებით გუბაზ სანიკიძისა, იმის გამო, რომ მარტო მათი წევრი ირაკლი ჩარბაძე არ დაიცვა და ყველა კუმისელის საერთო სატკივარზე აიმაღლა ხმა. მაგრამ მარტო პოლიტიკური პარტიების აქტიურობა საქმეს ვერ უშველის.
სამწუხაროდ, ჩვენს ქვეყანაში ძალიან ბევრია ახალი კუმისის მსგავსი, ყველასგან მივიწყებული დასახლებები – ის ადგილები, სადაც ბევრი წერა-კითხვის უცოდინარი ადამიანი ცხოვრობს და ბავშვები განათლების უფლების გარეშე იზრდებიან. ამიტომ ერთი თხოვნა მექნება უფლებადაცვით ორგანიზაციებთან: ყველას თბილისში რომ მოგიყრიათ თავი, ეგებ ცოტა განზეც გაგეხედათ.
საკმარისი არ არის ოფისი გახსნა და მისამართი გაარეკლამო ან ხმამაღლა იყვირო - ხალხო, გამოფხიზლდით, რას დაგამსგავსათ ამ მამაძაღლმა სეთურმა და მოსასპობმა თაბაგარმაო. იქნებ ასეთ მივარდნილ ადგილებში პატარა ფილიალები გაგეხსნათ, სადაც კვირაში ერთხელ, რამდენიმე საათით თქვენი წარმომადგენელი ჩავიდოდა და ხალხს ქმედით დახმარებას ადგილზევე გაუწევდა. მე სხვა საშველს ვერ ვხედავ. ნაციონალური მართლმსაჯულების იმედზე კი ჩემი მტერი იყოს.
ნეტა ოდესმე თუ ყოფილა, ნინო მაისურაძისა და მისი პოლიციელების მიერ შეკერილი საქმეებისთვის გარდაბნის რაიონულ სასამართლოს კვერი არ დაეკრა. რომელიმე პროკურორსა თუ მოსამართლეს იქნებ ერთხელ მაინც ეკითხა – ქალბატონო ნინო, საქმის მასალებიდან ასე ჩანს, ამა და ამ კაცს ესა თუ ის დანაშაული არ ჩაუდენია, იქნებ ყურში მაინც მითხრა, ასეთი რა დაგიშავაო.
არადა, იქ მომუშავე ხალხი ისეთი ბრძნული იერით, ისეთი საკუთარი ღირსებით სავსე გამომეტყველებით დადის, იფიქრებ, სულ მაღალ მატერიებზე ფიქრით უსკდებათ თავი – ეს მუხლი თუ ეს კოდექსი, ამა თუ იმ კანონთან მთლად ჰარმონიაში ვერ არისო. ახლა ამათ ისღა ადარდე, ირაკლი ჩარბაძის შვილები ბავშვთა სახლში, თუ მოხვდნენ, ან მავანი თავისი და მოხუცების ფიზიკური გადარჩენისთვის ვაგზალზე თუ დადგა (აკი მარჩენალი დაუჭირეს), მოხუცები ულუკმაპუროდ და მიმხედავის გარეშე თუ დარჩნენ, ოჯახები თუ გაუბედურდნენ. მათი შემხედვარე, მერე აღარც ის გიკვირს, ქალბატონი გამომძიებელი სასამართლო სხდომაზე შლოპანცებით თუ გამოცხადდება. როგორი პატივის ღირსნიც არიან, პატივისცემაც ისეთია. ცნობისათვის, გარდაბნის რაიონული სასამართლოს შენობაც ზუსტად ისეთივე უგვანი და უპატრონოა, როგორც ის განაჩენები, რაც იქ გამოაქვთ.
განსაკუთრებით აღნიშვნის ღირსია ქ-ნ ნინო მაისურაძის ქილიკი სასამართლოში – რა სჭირთ ამ კუმისელებს, ყოველდღე მაგათი სასამართლო როგორ უნდა იყოსო.
ეჰ, ქალბატონო ნინო, თქვენზე უკეთ ვის მოეხსენება, რაც სჭირთ ამ კუმისელებს: ადვილად დასაჩაგრი ხალხია, უპოვრები, დღიდან-დღემდე ძლივს რომ გააქვთ თავი. რა ადვოკატი, რისი გასაჩივრება, ვინ არის მათი დამცველი. კარგად იცი, რომ მაგათთვის პასუხს არავინ მოგთხოვს. მით უმეტეს, თუ უფროსობასთან ენასაც დაასველებ – მავანი თბილისში მიტინგებზე დადიოდაო.
ერთი ეს გამაგებინა, რა ნინო მაისურაძის საქმეა, ვინ მიტინგზეა წასული და ვინ კიდევ ძილქუშში და თან გამარჯვებული საქართველოს აღმშენებლობა ესიზმრება. ან ეს გენინსპექცია რისი მაქნისია – ამ ერთმა დედაკაცმა და მისმა ბანდამ მთელი სოფელი რომ ამოაგდო და გააპარტახა, დავიჯერო, აქამდე არ სმენიათ? ისე ამ ამბავში თავშესაქცევი არაფერია, გარდა პატარა დეტალისა – ჩვენმა პრეზიდენტმა და ნაც მოძრაობამ ბოლო ორ არჩევნებში ამ სოფლიდან ხმების 100-100% წაიღო. ცნობისათვის: სოფლებს - კუმისსა და ახალ კუმისს ერთი გამგებელი ჰყავს - არჩილ სააკაშვილი, რომელიც პრეზიდენტთან ახლო ნათესაობით ტრაბახობს. შე კაი ადამიანო, თუ ასეთი გავლენიანი ხარ, იქნებ ამ საცოდავი ხალხისთვის მიგეხედა რამენაირად, ყველაფერში შენს ნათესავს კი არ უნდა მიბაძო!
მე კი რამდენიც არ უნდა ვიფიქრო, მაინც ერთი და იგივე, თითქოს მოულოდნელ დასკვნამდე მივდივარ: სახელმწიფო აპარატის მხრიდან დამნაშავე გამომძიებლების, პოლიციელების, პროკურორების თუ მოსამართლეების მაღალი ხელფასებითა და დაუსჯელობით წახალისება, მათში თვითმოქმედების სურვილს აღძრავს. ისინი ან აღარ კმაყოფილდებიან მხოლოდ დავალებების შესრულებით ან უკვე აღარ კითხულობენ, მავანის დაჭერაზე პოლიტიკური ხელმძღვანელობის სანქცია არის თუ არა. ამ ლოგიკას თუ გავყვებით, ასე გამოდის, ყველა ვინც უდანაშაულოდ არის გასამართლებული, პოლიტიკიური რეჟიმის მსხვერპლი და შესაბამისად პოლიტპატიმარია.
წამოსვლისას კუმისელებმა გამაფრთხილეს, მაგ ხალხს ერიდე, მათგან ყველაფერია მოსალოდნელიო. მე კი არხეინად ვარ – სიტყვის თავისუფლებას მძლავრი დამცველი გამოუჩნდა – თეა თუთბერიძე. იმედი მაქვს, ეს ქალბატონი ისევე აქტიურად დაიცავს ჩემი სიტყვისა და გამოხატვის თავისუფლებას, როგორც ეს მამა ბუასილის შემთხვევაში გააკეთა. ბოლო ბოლო, სახელით მაინც ვჯობივარ.
[ქეთევან კობერიძე, presa.ge]
